Naast je persoonlijke interesse is er als het goed is een relatie met wetenschappelijke maatschappelijke vraagstukken. De wetenschappelijke relevantie kun je onderbouwen door je onderzoek te plaatsen in een bepaalde traditie, en aansluiting te zoeken bij eerder onderzoek naar het fenomeen, of wat er op lijkt (ander programma, medium, land of een andere doelgroep). Knoop aan bij overeenkomsten met jouw casus en vragen, maar zoek vooral verschillen en afwijkingen: van welke verklaringen vermoed je dat ze juist niet opgaan voor jouw casus, welke alternatieve interpretatie wil je toetsen? Ook kun je wijzen op hiaten in bestaand onderzoek, aspecten die nauwelijks onderzocht zijn, en die jij nu gaat aanpakken. Dit veronderstelt dus overzicht en inlezen: wat is er al gedaan, beweerd, onderzocht, geopperd?

Stel dat er reeds onderzoek is gedaan naar het fenomeen retroprogramma’s door een media-econoom. Daarin wordt het verschijnsel puur verklaard door het feit dat de omroepen toegang hebben tot goedkoop archiefmateriaal, en dat recyclen. Hoewel relevant, vind je dit niet bevredigend, omdat dat nog geen verklaring biedt voor het publiekssucces van de programma’s. Je wilt culturele factoren voor het voetlicht halen, en je hebt het idee dat nostalgie een rol speelt. Vervolgens zoek je daar materiaal over, om je eigen opzet en ideeën te situeren. Overigens wordt hier duidelijk hoe de uiteindelijke opbouw van het paper en de paragrafen zich niet kunnen houden aan een bloksgewijze schijf-indeling. Een situering in het veld van bestaand onderzoek om de relevantie aan te geven, impliceert vaak al specifieke disciplinaire benaderingen en theoretische perspectieven.

Maatschappelijke relevantie kan verschillende vormen aannemen. Een heftig publiek debat waar de kranten vol van staan, is niet bij elk onderzoek aan de orde, maar laat zulke aanknopingspunten niet liggen als dat wel het geval is. Het meeste media- en communicatiewetenschappelijk onderzoek bevindt zich aan de rustiger randen van maatschappelijke ontwikkelingen, maar probeer die wel te benoemen en je onderzoek daarin te plaatsen. Vaak zal het gaan om inzichten in recente culturele ontwikkelingen waarin de media een zekere rol spelen. Mocht bijvoorbeeld uit eerder onderzoek naar retroprogramma’s blijken dat deze een specifieke interpretatie van het recente verleden aanreiken, dan is dat te plaatsen in de context van het debat over Nederlandse identiteit. Een andere vorm van maatschappelijke relevantie bestaat uit directe toepasbaarheid. Denk bijvoorbeeld aan onderzoek naar het nut van ‘taalprogramma’s’ op lokale televisiezenders voor het integratieproces van zojuist gearriveerde allochtonen. De inzichten uit dit soort onderzoek kunnen soms worden vertaald naar aanbevelingen voor beleidsmaatregelen of marketingstrategieën, maar dit is geen vereiste voor elk media- of communicatiewetenschappelijk onderzoek.

Hoe dan ook, contextualiseer je onderzoek altijd expliciet – plaats het in een specifieke wetenschappelijke en maatschappelijke context.

Lees meer over:

• Fenomeen en object (casus, corpus, steekproef)
• Vraagstelling en hypothese
• Theorieën en concepten
• Methode en verantwoording
• Opbouw van het onderzoeksverslag

Of ga naar:

• Onderzoeksopzet schrijven: Papers en eindwerkstukken
• Inhoudsoverzicht Academische Vaardigheden Media en Cultuur