Media en Cultuur – Academische Vaardigheden en Onderzoek

Onderzoeksopzet

In je studie zul je vele papers schrijven, meestal als eindtoets van een cursus. Een paper (3000-7000 woorden) is een academisch werkstuk: een betoog gebaseerd op literatuurverwerking of een rapportage gebaseerd op eigen onderzoek. In een paper komen in principe alle teksttypen terug die je in kleinere opdrachten hebt geoefend – zowel reproductieve, beschrijvende, betogende als analyserende delen zullen daarin een plaats hebben.

Een en ander is mede afhankelijk van het genre; een gevraagd werkstuk kan bestaan uit een case study, een onderzoeksverslag, een literatuurstudie, een historiografisch bronnenonderzoek, een reflecterend essay of een adviesnota, en alle mogelijke mengvormen. Niet elk paper is een wetenschappelijk onderzoek in strikte zin; cursuspapers zijn in de regel een leeronderzoek (met bijvoorbeeld kleine, niet- representatieve steekproeven), een vooronderzoek of een onderzoeksvoorstel. Het bachelor-eindwerkstuk is bedoeld als proeve van bekwaamheid in het zelfstandig verrichten van onderzoek. Dit hoofdstuk bevat algemene aandachtspunten voor het werken aan een onderzoekspaper.

Onderzoekspapers

Er zijn verschillende soorten onderzoek. Zo kan er onderscheid gemaakt worden naar het type materiaalverzameling: kwantitatief onderzoek verzamelt telbare entiteiten, en ordent en beoordeelt dat materiaal op grond van statistisch bewerking en analyse, en kwalitatief onderzoek verzamelt en beoordeelt niet-telbaar materiaal. Onderzoekstypen zijn ook te onderscheiden op grond van de plek waar het onderzoek wordt gedaan: archiefonderzoek, bureauonderzoek, straatonderzoek (waaronder ook veld-, publieks- en lokatieonderzoek) en laboratoriumonderzoek (in een gecontroleerde setting), al zal het meeste media- en communicatieonderzoek niet aan een specifieke plek gebonden zijn.

En ten slotte is er ook nog onderscheid te maken naar type probleemstelling en uitwerking: toetsend, beschrijvend, of theoretisch-analytisch. In dit hoofdstuk zal vooral worden ingegaan op het ontwikkelen van een probleemstelling, want die vormt het raamwerk van elk onderzoek.

Een probleemstelling is ruimer dan de vraagstelling, en koppelt verschillende WWWW- vragen aan het te onderzoeken fenomeen: wat, waarom, welke, waarbinnen en waarmee.

In principe gaat het om het in beeld krijgen en ordenen van vijf aspecten van de zogeheten ‘Schijf van Vijf’:

  1. Wat ga je onderzoeken: wat is het specifieke fenomeen waar je je inzicht in wilt vergroten, en aan de hand van welke specifieke casus (c.q. object, corpus, steekproef) ga je dat uitwerken?
  2. Waarom wil je dat uitzoeken: wat is je motivatie, en de wetenschappelijke en de maatschappelijke relevantie van de kwestie?
  3. Welke specifieke vraag stel je over het fenomeen; wat zijn je verwachtingen over het mogelijke antwoord, oftewel heb je een hypothese?
  4. Waarbinnen is dat te onderzoeken: vanuit welk perspectief, theorieën of modellen benader je de kwestie?
  5. Waarmee ga je dat doen: wat is je aanpak, de methode waarmee je je vraag gaat beantwoorden?

Hoewel deze vijf aspecten uiteindelijk allemaal ergens een plaats moeten krijgen in je onderzoeksrapportage, en al aan de orde komen in je inleidende hoofdstuk, is het belangrijk om te benadrukken dat dit geen blauwdruk is voor de volgorde in de uiteindelijke tekst. Het vormt ook geen bloksgewijze paragraafindeling voor je uiteindelijke paper. Maak dus liever ook geen kopjes met ‘Vraagstelling’, ‘Theoretisch kader’ en ‘Methode’. Het gaat immers om de samenhang en ineenvlechting van deze aspecten, en met zo’n blokindeling is het gevaar groot dat bijvoorbeeld je theoretisch kader op zich zelf komt te staan met slechts een impliciete relatie met je vraagstelling, en ook verder niet meer terugkomt in je bevindingen. Zie deze Schijf van Vijf als een denkmodel waarmee je je materiaal ordent, aanpast, verandert en in elkaar laat grijpen, zowel tijdens het voltrekken van het onderzoek, als tijdens je schrijfproces (die beide vaak door elkaar lopen). Vat het vooral niet op als afvinklijstje of invuloefening.

In schema ziet dat bouwwerk er zo uit:

Screen Shot 2015-11-13 at 16.34.46Een uitgebreidere versie van deze ‘Schijf van Vijf’ kun je raadplegen op  homepage van Eggo Müller die dit model voor de cursus Media en Performance in Cultuur en Maatschappij ontwikkeld heeft.


Lees meer over:

Of ga naar: